Diyabetik gastroparezi; midenin işlevini yerine getirememesi olarak tanımlanır. Mide tembelliği ve mide felci isimleri ile de anılır. Midede besinlerin parçalanmasını sağlayan vagus siniri zarar gördüğünde kasılmaların meydana gelememesi ile beraber mide felci oluşur. Diyabetik gastroparezi sonucunda mide hareketleri azaldığı ya da tamamen durduğu için beraberinde sindirim sistemi problemleri de yaşanmaya başlar. Mide sindirdiği besinleri ince bağırsağa iletmediği için sindirim sistemi düzgün şekilde çalışmaz ve bu da başlarda hastanın basit mide rahatsızlıkları hissetmesine neden olur. Ancak ilerleyen zamanlarda tedavi uygulanmadığı takdirde hastanın göreceği belirtiler daha ağır hale gelmeye başlar.

Diyabetik Gastroparezi Nasıl Oluşur?

Mide felci; midede sindirilen besinlerin ince bağırsağa gönderilememesi sonucu besinlerin midede fermente olması ile beraber bakterilerin üretilmesi ile ortaya çıkar. Besinler sindirilemeyince katılaşırlar ve mide girişinin kapatılmasına neden olurlar. Mide girişinin kapatılması ile beraber bu durum hastaya mide bulantısı, kusma ve diğer belirtiler şeklinde yansır. Diyabetik gastroparezi belirtileri görülmeye başlandığında vakit kaybetmeden doktora gidilmesi ve tedavi uygulanması gereklidir.

Diyabetik Gastroparezi Yaşama Riski Fazla Olanlar Kimlerdir?

Mide felci risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

  • Tip 1 diyabet hastalarında mide felci görülme olasılığı daha fazladır.
  • 10 seneden daha uzun süredir tip 2 diyabet hastası olanlar, diyabetik gastroparezi risk faktörleri içerisindedirler.
  • Bir arada var olan otoimmün rahatsızlıklar yaşayanların mide felci yaşama riskleri daha fazladır.
  • Geçmişte mide ameliyatı olmuş olanlarda ameliyat süreçlerine göre diyabetik gastroparezi riski oluşur.
  • İnce bağırsak çevresinden ameliyat olmuş olan bireylerde ameliyatın vagus sinirini etkileyebilme olasılığı kaynaklı olarak mide felci gözükme riski artar.
  • Göğüs ya da mide bölgesine radyasyon tedavisi uygulanmış olanlarda diyabetik gastroparezi görülme ihtimali daha fazladır.

Diyabetik Gastroparezinin Ortaya Çıkma Nedenleri Nelerdir?

Mide felcinin sebepleri şunlardır:

  • Yanlış beslenme şekli sonucunda mide felci görülebilir.
  • Viral enfeksiyonlar diyabetik gastropareziye neden olabilir.
  • Diyabet hastalarında mide felci görülebilir.
  • Cerrahi operasyon geçirmiş olanlarda diyabetik gastroparezi problemi oluşabilir.
  • Merkezi sinir sistemi hastalıkları mide felcine sebep olabilir.
  • Bağırsak kasılmalarını azaltan ilaçları kullananlarda diyabetik gastroparezi görülebilir.
  • Kollajen doku hastalıkları mide felcinin sebepleri içerisindedir.

Diyabetik Gastroparezi Belirtileri Nelerdir?

Mide felcinin semptomları her birey için farklılık gösterir. Bazı hastalarda belirtilerin tamamı yoğun olarak görülebilirken bazılarında sadece birkaçı görülebilir. Diyabetik gastroparezinin belirtileri ise aşağıda verilmiştir:

  • Özellikle sindirilmemiş gıdalar tüketildiğinde mide bulantısı ve kusma isteği oluşabilir.
  • Mide ekşimesi görülebilir.
  • Çok az miktarda yenmiş olmasına rağmen tokluk hissi meydana gelebilir.
  • İştah kaybı sık görülen belirtiler arasındadır.
  • İstem dışı kilo kaybı olabilir.
  • Şişkinlik hissi oluşabilir.
  • Kan şekeri seviyesinde dengesizlikler görülebilir.
  • Gastroözofageal reflü meydana gelebilir.
  • Sık aralıklar ile mide spazmları yaşanabilir.

Diyabetik Gastroparezi Hastalarında Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Mide felcinin hastaya yan etkilerine bakıldığında; kan şekeri seviyesinin yönetilmesini zorlaştıracağı için sindirimde besinlerin mideden bağırsağa boşaltılması da normalden daha uzun zaman alabilir. Bazı zamanlarda da sindirim esnasında besinler mideden daha hızlı geçebilir. Bu değişken ve öngörülemez durum sebebi ile diyabet rahatsızlığı olanlar ne zaman insülin almaları gerektiğine karar veremezler. Dolayısı ile kan şekeri seviyelerini dengeleyemezler. Kan şekeri seviyeleri bazen çok düşük olurken bazen de çok yüksek olur. Bu da diyabet hastası için birçok riske neden olur. Mide felci problemi yaşayan diyabet hastalarında görülebilecek komplikasyonlar ise aşağıda belirtilmiştir:

  • Böbreklerde hasar meydana gelebilir.
  • Diyabetik retinopati ve katarakt gibi göz hasarları oluşabilir.
  • Kalp rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.
  • Amputasyona kadar gidebilecek ayak komplikasyonları meydana gelebilir.
  • Diyabetik nöropati görülebilir.
  • Diyabetik ketoasidoz ortaya çıkabilir.
  • Kan şekeri düşüklüğüne bağlı olarak diyabetik komaya girilebilir.
  • Bilinç kaybı yaşanabilir.
  • Kan şekeri seviyesinin ani değişikliklerinden dolayı nöbetler yaşanabilir.
  • Bakteriyel enfeksiyonlar görülebilir.
  • Yemek borusunda kronik kusma sebebi ile gözyaşı problemi yaşanabilir.
  • Yutma zorluğu çekilmesi nedeni ile buna bağlı olarak yemek borusu iltihabı meydana gelebilir.

Diyabetik Gastroparezi Tanısı Nasıl Konur?

Mide felcinin teşhisi için doktorlar hastaya bazı testler uygularlar ve bu testler de şu şekildedir:

  • Baryum X ışını: Baryum röntgeninin çekilebilmesi için hastanın öncesinde 12 saat süre ile aç kalması gereklidir. Ardından hastaya baryum içeren bir sıvı içirilir ve karın bölgesinin röntgeni çekilir. Hasta aç olduğu için midesi boştur ve içilen baryum sıvısı da midenin içerisinin röntgende görülebilmesini sağlar.
  • Baryum biftek testi: Hastanın baryum içeren yiyecekler tüketmesi istenir. Sonrasında da tükettiği besinleri sindirirken hastaya görüntüleme testleri yapılır. Sindirme sürecini inceleyerek doktor hastaya tanı koyar.
  • Radyoizotop gastrik boşalma taraması: Hastaya görüntüleme testi öncesinde radyoaktif bileşik içeren yiyecek yedirilir. Ardından yapılan tarama ile bu yiyeceğin sindirilme süreci incelenir.
  • Gastrik manometri: Midedeki kasların aktivitesinin ölçülebilmesi için kullanılan bir tanı yöntemidir. Hastanın boğazından midesine kadar bir tüp yerleştirilir ve midenin yemeği sindirme aşamasındayken bu tüp ile kasların aktivitesi ölçülür. Midenin ne kadar iyi çalıştığı bu test sonucunda anlaşılabilir.
  • Kan testleri: Beslenme yetersizliklerini ve elektrolit dengesizliklerini ölçmek için kan testleri yapılır.
  • Endoskopi: Mide yapısındaki anormalliklerin kontrol edilebilmesi için doktor endoskopi yapılmasını isteyebilir.

Diyabetik Gastroparezinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Mide felcinin tedavisi için öncelikle kan şekeri seviyesinin dengelenebiliyor olması gereklidir. Diyabetik gastroparezi olan hastaların diyabet problemi olup mide felci olmayan hastalara göre daha sık kan şekeri seviyelerini kontrol etmeleri istenir. Doktorların bu süreçte hastaya verdiği tavsiyelerin eksiksiz bir şekilde uygulanması gereklidir. Diyabetik gastroparezinin tedavisinin başarıya ulaşması için doktorların tedavi sürecindeki uygulamaları ise aşağıda açıklanmıştır:

  • İnsülin dozajının ve zamanlamasının değiştirilmesi ile beraber mide felci tedavi edilebilir.
  • Mide kaslarını uyaran ilaçlar, mide bulantısını kesen ilaçlar ve gastroparezinin tedavisinde kullanılabilecek oral ilaçlar ile tedavi uygulanabilir.
  • Mide boşalmasını geciktirebilecek ilaçların kullanımının kesilmesi istenir.
  • Hastanın beslenme alışkanlıklarında değişiklikler yapması beklenir ve aynı zamanda hastaya özel bir diyet hazırlanır.
  • Diyabetik gastroparezi problemi olan hasta eğer kan şekeri seviyesini yönetemiyor ve hastalığının şiddeti de oldukça fazla ise; bu durumda beslenme tüpüne ya da intravenöz beslenmeye başvurulabilir. Bu tüp ile beraber besinler mideyi atlayarak direkt olarak bağırsağa geçerler ve hastanın kan şekeri seviyesi de kolaylıkla dengelenebilir.

Diyabetik Gastroparezi Hastaları İçin Beslenme Önerileri Nelerdir?

Mide felci yaşayan hastalar için beslenme tavsiyeleri doktorları tarafından hastalıklarının derecesine göre verilir. Gün içerisinde sık yemek yemeleri ve öğünlerinin küçük olması istenir. Hastalara verilen bazı beslenme önerileri şöyledir:

  • Brokoli gibi sindirimi uzun süren yüksek lifli gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır.
  • Beslenme düzenlerinde çoğunlukla az yağlı yiyecekleri tercih etmeleri istenir.
  • Çiğ sebzeler tüketmek yerine iyi pişirilmiş olan sebzeleri yemeleri gereklidir.
  • Tüketecekleri etlerin yağsız olmasına özen göstermelidirler.
  • Kümes hayvanlarının etlerini derisiz şekilde, az yağ ile hazırlayarak tüketmelidirler. Pişirme yöntemi olarak kızartma tercih edilmemelidir.
  • Az yağlı balık, soya peyniri, yumurta, domates sosu, pişmiş havuç ve mantar, tatlı patates, ilave şekersiz elma püresi, az yağlı süt ya da yoğurt gibi besinleri diyabetik gastroparezi rahatsızlığı olanların tüketmelerinde herhangi bir sakınca yoktur.